این نوشتار بر آنست که اثرات فاصله ساختگاه تا گسل در سنجه شدت زلزله (شتاب مبنای طرح A و یا شتاب طیفی) را که در استاندارد 2800 رعایت نشده مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد. چون در روابط کاهندگی رابطه فاصله با سنجه شدت زلزله به صورت لگاریتمی و بسیار غیر خطی است. ارائه شتاب مبنای طرح یکسان برای فواصل کاملا مختلف در شهرهای بزرگ بویژه برای حوزه نزدیک کاملا چالش برانگیز است. برای نشان دادن این نکته چهل سری تحلیل خطر ویژه ساختگاهی در دو شهر اهواز و کرمان انجام و نتایج آن به صورت شتاب مبنای طرح و طیف طراحی در ده ایستگاه در حوزه دور و نزدیک روی چهار نوع خاک انجام و مورد ارزیابی قرار داده شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که اختلاف پارامتر A در ساختگاه های مختلف می تواند تا چند برابر و با مقادیر نظیر استانداردهای سوم و چهارم اختلاف داشته باشد. این نکته روی اعمال اثرات جهت داری زلزله که با پارامتر N در استاندارد 2800 انجام می گیرد نیز تاثیر قابل ملاحظه ای دارد. به نظر می رسد ضروری است در این مورد اقدامات اساسی انجام گیرد.

این نوشتار بر آن است که طیف های استاندارد 2800 را که عمدتا ناشی از دو پارامتری (A×B) بودن آن است، مورد ارزیابی قرار داده و نقاط ضعف آنرا با توجه به اصول امروزه مهندسی زلزله شفاف سازی نماید. نمونه هایی از آن شامل شکل طیفی یکپارچه از پیش تعریف شده در بازه های شتاب طیفی ثابت و حداکثر سرعت ثابت، عدم وابستگی پریود گوشه (Ts) به بزرگا و فاصله ساختگاه تا گسل و نوع خاک، عدم وابستگی شکل طیف به فرآیند تحلیل خطر ساختگاه، عدم وابستگی شتابهای طیفی به فاصله ساختگاه تا گسل و بی ارتباط بودن پارامتر s به مشخصه ای از طیف طراحی است. روش ساده ای برای ارزیابی پارامتر جهت داری وابسته به زمان تناوب موجود N(T) ارائه گردیده است. 120 دیتا در حوزه نزدیک دو شهر آمریکا روی چهار نوع خاک تهیه گردیده که منتج به ارائه دو پارامتر (Na(T (برای بازه حداکثر شتاب ثابت) و Nv(T) (برای بازه بیشینه سرعت ثابت) شده است. شتاب های طیفی حاصل از این دو پارامتر برای ارزیابی طیف های استاندارد 2800 با اعمال اثرات پارامتر جهت داری موجود N(T) مورد استفاده قرار گرفته است. مقایسه نتایج حاصله با طیف های موجود استاندارد 2800 گویای آن است که پارامتر یاد شده نمی تواند به درستی منعکس کننده اثرات جهت داری در حوزه نزدیک باشد که با توجه به ساخت و سازهای چشمگیر در سال های اخیر و تهدید زلزله های قوی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. چنین نتیجه گیری شده است که اصلاح طیف های موجود استاندارد 2800 امری اجتناب ناپذیر است.

در این مقاله، طیف های شبه شتاب سه شتابنگاشت السنترو، ناغان و طبس که با روش درونیابی خطی تحریک (روش جنینگز) و نیز با استفاده از تابع اسپلاین مکعبی بدست آمده بودند، با یکدیگر مقایسه شده اند. روش جنینگز مبتنی بر درونیابی خطی تحریک می باشد و برای بازه های زمانی کوتاه قابل قبول است. در این پژوهش، سه شتابنگاشت ال سنترو، ناغان و طبس در نظر گرفته شدند و طیف پاسخ شبه شتاب همپایه شده (ضریب برش پایه) آنها برای مقادیر میرایی های مختلف با استفاده از روش درونیابی خطی و نیز درونیابی با تابع اسپلاین محاسبه گردیدند. میرایی های در نظر گرفته شده برابر با مقادیر صفر، دو، پنج، ده و بیست درصد بود. برای اینکه تفاوت روش درونیابی خطی و روش درونیابی با تابع اسپلاین مشخص شود، فاصله زمانی بین نقاط شتابنگاشت به ترتیب به 100،50،20،10،5،2 و200 قسمت مساوی تقسیم گردید. سپس، یکبار با روش درونیابی خطی و بار دیگر با روش درونیابی اسپلاین نقاط داخلی بین نقاط شتابنگاشتها بدست آورده شد و طیف شبه شتاب آنها با استفاده از روش جنینگز و روش درونیابی با تابع اسپلاین محاسبه گردید. نتایج محاسبات نشان داد که مقادیر طیف شبه شتاب محاسبه شده با روش درونیابی اسپلاین در دوره تناوبهای خیلی کوچک و میرایی های کم، اختلاف قابل ملاحظه ای با مقادیر متناظر طیف شبه شتاب محاسبه شده با روش درونیابی خطی دارد. لازم به ذکر است فاصله زمانی اولیه بین نقاط شتابنگاشتهای السنترو، ناغان و طبس 02/0 ثانیه می باشد.

در مطالعه ی حاضر، یک مدل جدید جنبش زمین برای ایران، به منظور پیش بینی بیشینه ی شتاب زمین، طیف های شبه شتاب در میرایی های 2، 5، و 10 درصد و طیف های جابجایی با نسبت مقاومت به وزن 05/0 تا 3/0، در دوره های تناوبی 04/0 تا 4 ثانیه توسعه یافته است. پایگاه داده ی مطالعه ی حاضر، شامل 659 رکورد از 115 رویداد اصلی و پوسته یی کم عمق رخداده در ایران از سال های 1976 تا 2022 با محدوده ی بزرگای 4/7 Mw  5 و فاصله ی رومرکزی تا 200 کیلومتر بوده است. ضرایب اثر تصادفی در مدل رگرسیون، اثر مختلط برای ثبت تغییرات منطقه یی میان مناطق پنج گانه ی فلات ایران تعریف شده و هیچ گونه تفاوت آماری در بین مناطق مذکور ملاحظه نشده است. آثاز غیرخطی ساختگاه با استفاده از پارامتر 30VS (متوسط سرعت موج برشی در 30 متر فوقانی پروفیل خاک) در مدل توسعه یافته در نظر گرفته شد. توزیع باقیمانده های به دست آمده، شامل: باقیمانده های میان رویدادی، ایستگاه به ایستگاه، و رویداد- ایستگاه تصحیح شده، هیچ گونه سوگیری قابل توجهی را برای مدل توسعه یافته نشان نداده اند.

این نوشتار برآنست که طیف های طراحی استاندارد 2800 را با مقایسه با ضوابط استاندارد نیوزیلند به دلیل شباهت های ظاهری نظیر دو پارامتری بودن مورد ارزیابی قرار دهد. هر دو استاندارد شتاب های طیفی با احتمال ده درصد در پنجاه سال را بازتاب می دهند. موارد ارزیابی شامل شتاب مبنای طرح (A) در استاندارد 2800 و فاکتور خطر (Z) در استاندارد نیوزیلند می باشد. شکل های طیفی در بازه های شتاب ثابت و حداکثر سرعت ثابت روی انواع چهارگانه خاک و پارامتر اعمال اثرات جهت داری در حوزه نزدیک N (T) در استاندارد 2800 و N (D, T) در استاندارد نیوزیلند می باشند. با استفاده از روش مبتنی بر تحلیل خطر، مقادیر شتاب های طیفی استاندارد 2800 با اعمال اثرات جهت داری بطور کیفی ارزیابی شده است. نتایج کیفی این مقاله نشان میدهد که مقادیر شتاب های طیفی استاندارد 2800 در زمان تناوب های میانی (تا 2 ثانیه) باید افزایش و در زمان تناوب های بلند (بزرگتر از 2 ثانیه) باید کاهش داده شود. به بیان دیگر شتاب های طیفی برای ساختمان های با ساخت و ساز فراوان در حوزه نزدیک کمتر از مقدار مورد نیاز است.